De Herenboerderij

• Wat is een Herenboerderij?

  Een Herenboerderij is een kleinschalig maar professioneel gerund gemengd boerenbedrijf. Een coöperatie van 200 huishoudens is eigenaar en samen hebben ze een boer in dienst die exclusief voor hen het eten produceert dat ze willen. Denk daarbij aan groenten, fruit, aardappelen, uien en vlees van runderen, varkens en kippen. Een Herenboerderij is 15 tot 20 hectare groot en voedt circa 500 mensen.

  In deze korte video vertelt een Herenboer waarom hij en zijn gezin deelnemen:

  Deze inhoud is geblokkeerd vanwege jouw cookievoorkeuren.

  Accepteer alle cookies om deze content weer te geven.
  Wijzig jouw cookievoorkeuren.

• Van wie is de Herenboerderij?

  De Herenboerderij is van alle huishoudens die meedoen. Als je lid wordt, ben je dus eigenaar van een echte boerderij! We zijn allemaal gelijkwaardig lid van de coöperatie die de boerderij bestuurt. Dat betekent ook dat we allemaal meebeslissen over wat er op de boerderij gebeurt. Denk bijvoorbeeld aan welke groenten er geteeld worden, maar ook over bijvoorbeeld het investeren in nieuwe landbouwmethoden. Via de algemene ledenvergadering en een aantal commissies zorgen we dat ieders stem gehoord wordt.

• Waar vind ik Herenboerderij Op 't Lies?

  Op de hoek van de Sprundelsebaan en Liesdreef (op de grens van de gemeente Breda en gemeente Etten-Leur) pachten wij een perceel van ongeveer 20 hectare. Er loopt een wandelpad rondom het perceel dat start bij het kapelletje aan de Moerdijkse Postbaan en eindigt bij de Sprundelsebaan.

• Hoe is de Herenboerderij gefinancierd?

  Ieder huishouden dat deelneemt investeert eenmalig €2.000,- Met het totaal van €400.000 kunnen we de boerderij inrichten. Denk daarbij aan het aanbrengen van irrigatie, hekken, hokken, rasters, eventuele bodemverbetering en de aanplant van bomen, struiken of de aanleg van paden.

  De exploitatie van de boerderij wordt ook door de deelnemende huishoudens gedragen. De jaarlijkse kosten worden begroot en gedeeld door het aantal personen dat van de boerderij eet. Bij jaarlijkse kosten kun je denken aan pacht, aankoop zaai- en plantgoed, dieren en hun voer, salaris van de boer, en afschrijving op machines. Elk huishouden neemt voor 1 tot 5 monden af van de boerderij. Hoe meer monden je afneemt, hoe hoger de wekelijkse contributie en hoe meer je te eten krijgt. De contributie wordt jaarlijks gezamelijk vastgesteld.

• Is de Herenboerderij biologisch?

  De boerderij is meer dan biologisch. De term biologisch heeft betrekking op de landbouwmethode, oftewel de manier waarop ons voedsel tot stand gekomen is. Dit bepalen we zelf binnen de coöperatie en is daarom onderdeel van onze zoektocht naar de ‘meest duurzame vorm van landbouw’. We noemen het zelf ook wel natuurinclusieve landbouw.

  Omdat we alleen voor onszelf produceren, blijft er geen geld in de tussenhandel zitten. Daardoor hoeven we niet zo intensief te telen en kunnen we een deel van onze boerderij inzetten om het planten- en dierenleven in het gebied te verbeteren.

  We zoeken naar de draagkracht van de bodem voor voedselproductie, uitgaande van een gezonde bodem in een gezond landschap. Het gebruik van chemische middelen wordt hierbij zoveel mogelijk voorkomen.

• Bestaan er meer Herenboerderijen?

  Ja, de eerste is opgericht in 2016 in Boxtel, Herenboeren Wilhelminapark. Verspreid over Nederland zijn een tiental Herenboerderijen opgericht; sommigen pril, anderen vergevorderd. Op de site van Herenboeren Nederland kan je zien waar er nog meer boerderijen (in oprichting) zijn.

• Welk eten wordt er geproduceerd?

  De bodem van de Herenboerderij bepaalt wat er in technische zin aan groenten en fruit verbouwd kan worden. Maar het is de bodem, en de wensen van de Herenboeren, die bepalen wat er daadwerkelijk op die grond verbouwd gaat worden en welke dieren er gehouden worden. Op onze boerderij worden ongeveer 50 soorten groenten verbouwd, staan appel-, peren- en pruimenbomen en lopen varkens, kippen en runderen voor vlees en eieren. Vanzelfsprekend eten de Herenboeren met de seizoenen mee.

• Hoeveel eten wordt er geproduceerd?

  Het teeltplan wordt zo gemaakt, dat er elke week gemiddeld vijf soorten groenten zijn. Verder heeft elk lid recht op een vooraf bepaalde hoeveelheid vlees en eieren. Elke persoon die van de boerderij eet, krijgt ongeveer 7 tot 8 kg rundvlees en 11 kg varkensvlees. Vegetariërs eten vanzelfsprekend alleen groenten, fruit en eieren.

• Produceert de Herenboerderij ook zuivel?

  Nee. In de eerste plaats omdat een koe niet uit zichzelf melk geeft. Daarvoor is het nodig dat ze ieder jaar een kalf krijgt. Dat kalf moeten we dan weghalen bij de moeder en kunstvoeding geven. Daarna kunnen we de melk, die dus eigenlijk voor het kalf is, zelf opdrinken. Wij vinden deze gang van zaken niet in duurzame landbouw passen. Bovendien zouden we ons geen raad weten met de grote hoeveelheid kalveren die dit met zich mee brengt.

  Daarbij is de apparatuur die nodig is voor de melkproductie bijzonder kostbaar. Dat is op de schaal van een Herenboerderij niet haalbaar.

• Wat is natuurinclusieve landbouw?

  We zien de hele boerderij (en de directe omgeving) als één ecosysteem. Daarbinnen proberen we zoveel mogelijk de natuurlijke kringlopen te maken en onderhouden, bijvoorbeeld door de varkens de resten van de aardappelteelt uit de akker te laten halen.

  We kiezen ook altijd voor kwaliteit van de bodem boven kwantiteit in de productie. We doen onze uiterste best om de inzet van chemische middelen te vermijden, hoewel we in geval van nood wel biologische bestrijdingsmiddelen zullen inzetten.

  We leggen bijvoorbeeld ook houtwallen aan op de boerderij. Daarin vinden onder andere egels een onderkomen. En egels helpen ons weer door slakken en andere organismen die onze oogst kunnen bedreigen te eten.

• Woont de boer op de boerderij ?

  In ons geval niet. Voor de dieren is het in ieder geval niet nodig. De runderen zijn van een ras dat het hele jaar buiten kan lopen. Ook de geboorte van de kalveren verloopt bij dit type op natuurlijke wijze, in de wei. En omdat we niet melken, hoeft de boer ook niet om vijf uur ’s ochtends op de boerderij te zijn.

  De varkens lopen lekker buiten, waar ze ook het grootste deel van hun eten vinden. Ze hebben schuilhokken waar ze zelf naar binnen kunnen als ze dat willen. De kippen zitten ’s nachts in de kipcaravan, een mobiele kippenstal. Daar zijn ze veilig voor roofdieren en hebben ze voer, water, frisse lucht en de legnesten.

  De dieren redden zich dus prima alleen. 

• Kan de boer het wel allemaal aan?

  Ja hoor. Door de keuze van de rassen en de manier van huisvesten hebben de dieren niet veel verzorging nodig. Door de natuurinclusieve landbouwmethode is de groenteteelt veel minder arbeidsintensief dan op een gangbaar bedrijf. Zo laten we bijvoorbeeld een deel van het onkruid staan omdat we daarmee de kwaliteit van de bodem verbeteren. Dat betekent ook minder werk voor de boer.

  Soms heeft de boer wel extra hulp nodig. Hij kan dan een beroep doen op vrijwilligers onder de Herenboeren, maar er is ook ruimte in de begroting om extra arbeidskracht in te huren.

• Is het land aangekocht door de cooperatie?

  Nee, we pachten de grond van de gemeente Breda.

• Wie is onze boer?

  Ja, wij hebben een boer: Margje van Schaik. Hier stelt Margje zich voor: https://breda.herenboeren.nl/onze-boer/

• Wat is de rol van Herenboeren Nederland?

  Herenboeren Nederland is het kennis- en ondersteuningscentrum van de Herenboeren. Een hele belangrijke taak van Herenboeren Nederland is de discussie in de landelijke politiek over de verduurzaming van de landbouw. Daar hoort ook bij dat er nauw samengewerkt wordt met het ministerie van Economische Zaken om het wettelijk kader voor Herenboeren veilig te stellen.

  Daarnaast ondersteunen ze de lokale Herenboerderijen op allerlei gebied. Zo is Herenboeren Nederland de feitelijke werkgever van de boeren, zodat de lokale initiatieven de rompslomp van het werkgeverschap niet hebben. Bij het inrichten van de lokale Herenboerderij neemt Herenboeren Nederland het voortouw omdat zij alle kennis in huis hebben. Uiteraard is er intensief overleg met de lokale coöperatie en de boer. Belangrijk is ook dat Herenboeren Nederland heel veel kennis opbouwt in samenwerking met bijvoorbeeld de universiteit Wageningen. Deze kennis wordt volledig ter beschikking gesteld van de lokale Herenboerderijen. Daarnaast verzorgt Herenboeren Nederland de (om-)scholing van de boeren.

  Herenboeren Nederland werkt continue aan de evolutie van de manier waarop Herenboerderijen hun voedsel produceren. 

  Alle lokale coöperaties dragen naast een eenmalige afdracht via de contributie van de leden een vast bedrag per jaar bij aan de financiële continuïteit van Herenboeren Nederland. Meer informatie over Herenboeren Nederland vind je op hun website.

• Kan het financieel wel?

  Jazeker. Van iedere euro die je in de supermarkt uitgeeft aan voedsel komt maar ongeveer 10 cent bij de boer terecht. De rest van jouw euro blijft hangen bij alle bedrijven die tussen de boer en jouw bord zitten. Als Herenboer krijg je je eten rechtstreeks van de boerderij, dus die 90 cent kunnen we anders inzetten, in de eerste plaats om de boer een eerlijk salaris te betalen.

  Een Herenboerderij is veel minder efficient dan een regulier bedrijf en dat willen we ook omdat het beter is voor bodem, dieren en natuur. Dat verschil in efficiëntie kunnen we financieren met die 90 cent die niet naar de tussenhandel gaat.

  Het uitgangspunt voor de exploitatiebegroting van de Herenboerderij is opgesteld door een groep landbouwdeskundigen die samenwerken met onder andere de universiteit in Wageningen en wordt inmiddels sinds 2016 succesvol toegepast in Boxtel.